چه کسی فکر می‌کند زمانی «جادوگر شهر اُز» یا رمان‌های «هری پاتر» ممنوع بوده؟ یا داستان کودکانه‌ای از «رولد دال» به حمایت از کمونیسم متهم شده است؟
به گزارش ایسنا، «دویچه وله» گزارشی را درباره کتاب‌های معروف و پرفروشی که زمانی چاپ و توزیع‌شان ممنوع بوده، منتشر کرده که در آن نام داستان‌هایی که این روزها طرفداران زیادی دارند دیده می‌شود.
در دنیا هفته‌ای داریم به نام «هفته کتاب‌های ممنوعه». این هفته که از ۲۴ تا ۳۰ سپتامبر برگزار می‌شود، اولین‌بار در سال ۱۹۸۲ از سوی انجمن کتابخانه‌های آمریکا و سازمان عفو بین‌الملل راه‌اندازی شد و هدف آن، جلب توجه مردم به سوی آسیب‌هایی است که سانسور و ممنوعیت چاپ کتاب‌ها در سرتاسر جهان داشته و خواهد داشت.
در این فهرست با کمال تعجب به نام آثار تأثیرگذار و پرفروشی مثل «مزرعه حیوانات» جورج اورول، «فرانکشتاین» مری شلی و «جایی که موجودات وحشی هستند» نوشته رولد دال برمی‌خوریم.
«هری پاتر» نوشته «جی.کی. رولینگ»
هفت‌گانه «جی.کی. رولینگ» که از سال ۱۹۹۷ روانه بازار کتاب شدند و در آن‌ها داستان مدرسه جادوگری و پسری به نام «هری» روایت شده، از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۹ صدرنشین فهرست پرفروش‌ترین کتاب‌های داستانی بودند، اما همزمان گروه‌های مختلف مذهبی سعی در سانسور کردن آن‌ها داشتند. بسیاری از خواننده‌های مسیحی این رمان‌ها را «شیطانی» می‌خواندند و حتی در پیتزبرگ نسخه‌هایی از آن‌ها سوزانده شد. تدریس این مجموعه رمان همچنین در مدرسه‌های امارات متحده عربی ممنوعیت داشت. رمان‌های «هری پاتر» تاکنون به ۷۹ زبان دنیا ترجمه شده و در سطح جهان ۴۵۰ میلیون جلد فروش داشته‌اند.
«افسانه‌های برادران گریم»
ممکن است ممنوعیت چاپ کتاب‌های کودک و قصه‌های افسانه‌ای مسخره به نظر برسد، اما داستان‌های «برادران گریم» هم یکی از قربانیان ممنوعیت نشر بودند. مثلا در سال ۱۹۸۹ مدرسه‌ای در کالیفرنیا داستان «شنل قرمزی» این کتاب را از فهرست کتاب‌خوانی خود حذف کرد، چون دخترک معروف داستان در جایی برای مادربزرگش نوشیدنی می‌برد.
«جیمز و هلوی غول‌پیکر» نوشته «رولد دال»
حتی داستان کلاسیک کودکانه‌ای درباره ماجراجویی‌های پسرکی به نام «جیمز» هم در صنعت نشر به چالش کشیده شده؛ «جیمز و هلوی غول‌پیکر»، قصه ماندگار «رولد دال» که از معروف‌ترین آثار ادبیات کودک محسوب می‌شود و در سال ۱۹۶۱ به چاپ رسید، در دهه ۱۹۹۰ به خاطر استفاده از یک کلمه و اشاره به تنباکو و نوشیدنی الکلی ممنوع‌الچاپ شد. حتی یک کتاب‌فروش در اوهایو مدعی شد این کتاب از کمونیسم حمایت کرده است.
«جایی که موجودات وحشی هستند» نوشته «موریس سنداک»
«مکس» پسرکی است که به خاطر بدرفتاری‌اش جریمه می‌شود و باید بدون شام راهی تخت‌خواب شود. این کودک گرسنه اتاقش را به شکل جنگلی مرموز می‌بیند که موجوداتی شرور در آن زندگی می‌کنند. کتاب گرافیکی «سنداک» که در سال ۱۹۶۳ به چاپ رسید، تنها حاوی ۳۳۸ کلمه بود اما چاپ آن به خاطر محتوای تیره و تارش ممنوع شد. در دهه ۱۹۶۰، روانشناسی به نام «بروند بتلهایم» این اثر را از لحاظ روانی برای کودکان سه تا چهارساله مخرب توصیف کرد.
«جادوگر شهر اُز» نوشته «ال. فرانک بائوم»
«جادوگر شهر اُز» از مشهورترین داستان‌های کودک جهان است و اولین‌بار در سال ۱۹۰۰ به چاپ رسید. این مجموعه رمان در آمریکا چندین‌بار به مشکل برخورد. در سال ۱۹۲۸ کتابخانه عمومی شیکاگو آن را ممنوع اعلام کرد چون زنان در آن، رهبر و قوی نشان داده شده بودند. شبیه همین اتفاق هم سال ۱۹۵۷ در دیترویت افتاد. این ممنوعیت انتشار تا سال ۱۹۷۲ ادامه پیدا کرد. تا امروز هم برخی گروه‌ها معتقدند این رمان‌ها جادوگری را ترویج می‌دهند.
«مفیستو» نوشته «کلاوس مان»
«مفیستو» نوشته کلاوس مان درباره هنرمند بلندپروازی به نام «هندریک هوفگن» است که در زمان اوج قدرت‌گیری حکومت نازی، به آن می‌پیوندد. این کتاب اولین‌بار در سال ۱۹۳۶ به چاپ رسید و تا سال ۱۹۵۶ در آلمان منتشر نشد. در دهه ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ شکایت‌نامه‌ای علیه نویسنده این رمان تنظیم شد و دلیل آن این بود که «مفیستو» براساس داستان واقعی زندگی «گوستاو گروندگن» بازیگر تأثیرگذاری از جمهوری ویمار (نظام حکومتی آلمان طی سال‌های ۱۹۱۹ تا ۱۹۳۳ میلادی) نوشته شده بود.
«دل تاریکی» نوشته «جوزف کنراد»
«دل تاریکی» رمان سال ۱۹۰۲ «جوزف کنراد»، به وجوه تاریک داستان استعمار کنگو از سوی بلژیکی‌ها پرداخته است و روی مفاهیمی چون نژادپرستی و امپریالیسم تمرکز دارد. تدریس این اثر ادبی به دلیل استفاده از واژه «کاکاسیاه» و محتوای خشن، در بسیاری از مدرسه‌های آمریکایی ممنوع اعلام شد. با این حال «دل تاریکی» دستمایه ساخت فیلم‌های بسیاری از جمله «اینک آخرالزمان» فرانسیس فورد کاپولا بوده است.
«مزرعه حیوانات» نوشته «جورج اورول»
هجو سیاسی «جورج اورول» در سال ۱۹۴۵ به چاپ رسید، این اثر انعکاسی است از تاریخ شوروی سابق و انقلاب روسیه. جای تعجب ندارد که چاپ آن از سوی شوروی ممنوع اعلام شود و سازمان سیا در زمان جنگ سرد، از انتشار آن حمایت کند. «مزرعه حیوانات» یکی از کتاب‌های اجباری در فهرست منابع تدریس مدرسه‌های آمریکاست و تاکنون چندین نسخه سینمایی، انیمیشنی، رادیویی و نمایشی براساس این رمان کوتاه ساخته شده است.
«فرانکشتاین» نوشته «مری شلی»
رمان معروف «مری شلی» نویسنده انگلیسی، اثری با زیرعنوان «پرومته مدرن» است که از ژانرها عبور کرده و داستان پزشک و دانشمندی به نام «ویکتور فرانکشتاین» را روایت می‌کند. «فرانکنشتاین» موجودی ذی‌شعور را خلق می‌کند؛ برخی از رهبران مذهبی قدرت آفرینندگی او را طعنه‌ای به خدا گرفتند و به چاپ این اثر معترض شدند. در آن زمان این کتاب در جوامع مذهبی آمریکا جنجال‌های بسیاری به پا کرد. سال ۱۹۵۵ هم چاپ آن در آفریقای جنوبی به اتهام «مشکل‌دار و موهن بودن» ممنوع شد.
فرهنگ لغت «مریام وبستر»
دهمین نسخه از فرهنگ لغت «مریام وبستر» در سال ۲۰۱۰ از چندین کلاس درس در مدرسه‌های کالیفرنیا حذف شد. علت این اقدام را شکایت والدین به خاطر تصاویر این کتاب در توضیح واژه رابطه جنسی اعلام کردند.
